فلدسپات پلاژیوکلاز از جمله کانی‌هایی است که این روزها در سراسر جهان توجه افراد زیادی را به خود جلب کرده است. فلدسپاتهای پلاژیوکلاز که حتی در ماه و مریخ هم یافت می‌شود چه ویژگی‌هایی دارد که آن را اینقدر محبوب ساخته است؟ اگر شما نیز به دنبال پاسخ این سوال هستید تا پایان این مقاله با ما همراه شوید تا با این کانی محبوب بیشتر آشنا شویم.
فلدسپات پلاژیوکلاز چیست؟ (Plagioclase Feldspar)
به طور کلی، فلدسپات پلاژیوکلاز به مجموعه‌ای از کانی های تکتوسیلیکاتی “framework silicate” گفته می‌شود که در گروه فلدسپات جای می‌گیرند؛ اگر اصلا نمی‌دانید فلدسپات چیست حتما مطلبی که قبلا درباره این موضوع منتشر کردیم را بخوانید.
فلدسپاتهای پلاژیوکلاز به عبارتی زیر گروه فلدسپات به شمار می‌روند. پلاژیوکلاز به جای اینکه به یک کانی خاص یا ترکیب شیمیایی خاصی اشاره داشته باشد به مجموعه‌ای از کانی‌های سیلیکات‌های شبکه‌ای گفته می‌شود که بیشتر در صنعت سرامیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تاریخچه فدسپات پلاژیوکلاز
فلدسپات پلاژیوکلاز اولین بار در سال 1826 توسط یوهان فردریش کریستین هسل (1792-1872) کانی شناس آلمانی کشف شد. از آلبیت با فرمول شیمیایی NaAlSi3O8 گرفته تا آنورتیت (فرمول شیمیایی CaAl2Si2O8) در این گروه جای می‌گیرند.
در این کانی‌ها اتم سدیم و کلسیم می‌توانند در ساختار شبکه‌ای کریستالی کانی جایگزین یکدیگر شوند. پلاژیوکلاز یک کانی اصلی تشکیل دهنده پوسته زمین است.
این کانی‌ها به وفور در سنگ‌های آذرینی مثل دیوریت، گابرو، تراکیت و … یافت می‌شوند. همچنین، در سنگ‌های دگرگونی و رسوبی نیز وجود دارند.
این سنگ، یک ابزار تشخیصی مهم در سنگ شناسی به شمار می‌رود که از آن برای شناسایی منشا و نحوه تکامل سنگ‌های آذرین استفاده می‌کنند. بعلاوه، پلاژیوکلاز یکی از اجزای اصلی سنگ‌های کره ماه می‌باشد. تجزیه و تحلیل‌های انجام شده از مریخ نیز نشان می‌دهد که پلاژیوکلاز فراوان‌ترین ماده معدنی در پوسته مریخ است.
پلاژیوکلاز یک واژه یونانی است و به هر عضوی از مجموعه کانی‌های فلدسپات گفته می‌شود که به صورت کریستال‌های روشن، شیشه‌ای، شفاف تا نیمه شفاف و شکننده هستند.
در اکثر این کانی‌ها دوقلویی کریستالی رخ می‌دهد که گاهی اوقات باعث به وجود آمدن طیف رنگ‌های سبز یا آبی می‌شود، همچنین رنگ شعله را سبز یا سبز مایل به آبی می‌کنند.
فلدسپاتهای پلاژیوکلاز و ویژگی ها
کلیه فلدسپات ها دارای دو شکاف کمی هستند که کاملا با چشم غیر مسلح هم قابل مشاهده است. این ویژگی به ویژه در پلاژیوکلاز قابل مشاهده است. تشخیص فلدسپات پلاژیوکلاز کار چندان سختی نیست. برای تشخیص “Plagioclase Feldspar” باید با ویژگی‌های آن‌ها آشنا باشید. از جمله ویژگی‌های پلاژیوکلازها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طبقه بندی شیمیایی فلدسپات پلاژیوکلاز
- رنگ فلدسپاتهای پلاژیوکلاز
- رنگ خاکه؛ شفافیت و درخشندگی
- جلا و بلورین شکل بودن
- سختی کانی فلدسپات پلاژیوکلاز
- وزن این کانی
طبقه بندی شیمیایی فلدسپات پلاژیوکلاز
از نظر شیمیایی این کانی‌ها در دسته سیلیکات‌ها جای می‌گیرند؛ زیرا ترکیبات شیمیایی هستند که از آنیون سیلیکات 〖SiO〗_4^(4-) تشکیل شده‌اند.
مقاله مرتبط: تفاوت سیلیس و فلدسپات در چیست؟
رنگ فلدسپات پلاژیوکلاز
این کانی‌ها اغلب سفید یا خاکستری هستند؛ اما گاهی به رنگ زرد، نارنجی، صورتی، قرمز، قهوه‌ای، سیاه، سبز، آبی یا بی‌رنگ نیز می‌توان آن‌ها را مشاهده کرد.
رنگ خاکه، شفافیت و درخشندگی
فلدسپاتهای پلاژیوکلاز اغلب رنگ خاکه “Streak” سفید زیبایی دارند که آن‌ها را از سایر کانی‌ها متمایز می‌سازد. رنگ خاکه به رنگ کانی روی چینی بدون لعاب گفته می‌شود. [یعنی وقتی سنگ را روی چینی بدون لعاب می‌کشید یه رنگی از خود به جای می‌گذارد که لزوما این رنگ، هم رنگ خود کانی نیست!]
بعلاوه، چیزی که فلدسپات پلاژیوکلاز را از دیگر کانی‌ها متمایز می‌سازد این است که در قسمت شکاف‌ها معمولا دارای خطوط موازی بسیار ظریفی است.
این خطوط در سراسر کانی مشاهده می‌شود، همچنین در بعضی از شکاف‌ها حالت شیشه‌ای دارند که درخشندگی خاصی به کانی می‌بخشد، بعلاوه این کانی‌ها شفاف، نیمه کدر و مرواریدی هستند.
جلا و شکل بلور فلدسپاتهای پلاژیوکلاز
یکی دیگر از ویژگی‌های فلدسپات پلاژیوکلاز، شکل بلورین آن بوده که متغیر است. به عبارتی به اشکال مختلف بلوری، قرصی شکل و مالکه می‌توان آن‌ها را مشاهده کرد. از نظر جلا نیز به شکل شیشه‌ای و صدفی دیده می‌شوند.
سختی کانی فلدسپات پلاژیوکلاز
همانطور که می‌دانید درجه سختی کانی‌ها عددی بین 1 تا 10 است که میزان نرمی یا سختی کانی و مقاومت آن‌ها در برابر سایش و خراشیدگی را مشخص می‌سازد.
هرچه درجه سختی بیشتر باشد کانی مورد نظر سخت‌تر خواهد بود. درجه سختی فلدسپاتهای پلاژیوکلاز، 6 تا 6.5 است. به عبارتی می‌تواند شیشه، سکه، ناخن و حتی تیغه چاقو را بخراشد.
وزن مخصوص
میزان وزن این کانی بین 2.6 تا 2.8 است.
کاربرد فلدسپاتهای پلاژیوکلاز
فلدسپات پلاژیوکلاز کاربردهای زیادی در صنایع مختلف دارند؛ اما کاربرد هر نوع فلدسپات با دیگری می‌تواند متفاوت باشد. “Plagioclase Feldspar” معمولا به عنوان کانی‌های سنگ ساز معروف هستند. از جمله کاربردهای این کانی‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت شیشه و سرامیک
- استفاده به عنوان سنگ تزئینی و معماری
- استفاده به عنوان یک سنگ قیمتی!
- استفاده به عنوان کلکسیون معدنی
در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم:
کاربرد فلدسپات پلاژیو کلاز در صنایع شیشه و سرامیک
از فلدسپات پلاژیوکلاز معمولا برای ساخت شیشه و سرامیک استفاده می‌شود. عناصر موجود در پلاژیوکلازها دمای ذوب را کاهش داده و باعث می‌شوند که شیشه و سرامیک مقاومی تولید شود.
در واقع این کانی موجب بالا رفتن سختی شیشه و سرامیک می‌شود و یکی از دلایل استفاده از آن در این صنعت نیز همین است.
استفاده به عنوان سنگ تزئینی و معماری
همانطور که کمی قبل‌تر گفته شد فلدسپاتهای پلاژیوکلاز به عنوان کانی‌های سنگ ساز شناخته می‌شوند. زیرا از اجزای مهم تشکیل دهنده بعضی از سنگ‌های ساختمانی و سنگ شکسته “crushed stone” مثل گرانیت و تله سنگ “trap rock” است.
بعلاوه از فلدسپات پلاژیوکلاز برای ساخت میز، کف راه پله، پنل دیواری، نمای ساختمان‌ها، بناهای تاریخی و بسیاری از وسایل تزئینی سنگی استفاده می‌شود.
فلدسپات پلاژیوکلاز به عنوان سنگ قیمتی
بعضی از نمونه‌های بسیار کمیاب پلاژیوکلازها به قدری زیبا هستند که از آن‌ها به عنوان گوهر استفاده می‌شود. بسیاری از افراد از سنگ خورشید یا سان استون، سنگ ماه (مون استون) و لابرادوریت لذت می‌برند.
کلکسیون مواد معدنی
بهترین راه برای بررسی مواد معدنی موجود در سنگ‌ها استفاده از کلکسیون‌های کوچکی از آن‌ها است.
با این کار می‌توان خصوصیات و ویژگی‌های آن‌ها را مورد بررسی قرار داد. فلدسپاتهای پلاژیوکلاز از آن دسته کانی‌هایی هستند که در بین کلکسیونرهای مواد معدنی بسیار پرطرفدار است.
جمع بندی و نتیجه گیری از چیستی فلدسپات پلاژیوکلاز
با توجه به کاربردهای بسیار زیادی که پلاژیوکلازها دارد در بازار نیز بسیار پرفروش است. بعضی از پلاژیوکلازها نیز به عنوان سنگ‌های قیمتی به شمار می‌روند که از محبوبیت بالایی نیز برخوردار هستند.
زمانی که نور به این سنگ‌ها می‌تابد درخشش بسیار زیبایی خواهند داشت. بعلاوه در صنایع مختلف به ویژه ساختمان سازی و معماری نیز کاربردهای متعددی دارند. از همین رو به روش‌های مختلفی تولید و به فروش می‌رسند که متناسب با کاربرد آن‌ها است.
در صورتی که سوالی درباره فلدسپات پلاژیوکلاز دارید می‌توانی در کامنت‌ها درج کنید تا ما پاسخ دهیم. همچنین اگر می‌خواهید از قیمت فلدسپات در انواع مختلف آن با خبر شوید به صفحه آن مراجعه کنید.
